معاملات بلوکی چیست؟

معاملات بلوکی چیست؟

فعالان بازار سرمایه، با اصطلاح «بلوک» کمابیش آشنا هستند. ولی احتمالا برخی از سهامداران با فرآیند دقیق معاملات بلوکی آشنایی نداشته و هدف از این نوع معامله را نمی‌دانند.

تا به حال به این فکر کرده‌اید که چرا معامله بلوکی انجام می‌شود؟ حجم معاملات در بلوک چقدر است؟ فرق بلوک با کد به کد چیست؟ آیا اثر مستقیم یا غیرمستقیم این اقدام را بر سهم مشاهده کرده‌اید؟ آیا معاملات بلوکی باعث رشد قیمت سهم می‌شوند؟ در این مقاله قصد داریم به تعریف معاملات بلوکی و پاسخ این سوالات بپردازیم.

کاربرد معاملات بلوکی به طول خلاصه

معاملات بلوکی بورس قطعا از موارد بسیار آشنا برای فعالان بازار سرمایه می باشد. اما افرادی که به تازگی وارد بازار سرمایه گذاری شده اند شناخت چندانی از اصطلاح بلوک و معاملات بلوکی ندارند و نمی دانند هدف از انجام این گونه معاملات چیست. اگر شما نیز می خواهید بدانید معاملات بلوکی چه نوع معاملاتی هستند و چه کاربردی دارند تا پایان با ما همراه باشید.

منظور از معاملات بلوکی معاملاتی می باشد که هیچگونه قوانینی در خصوص محدودیت حجمی و محدودیت قیمتی در آن ها اجرا و رعایت نخواهد شد. به بیانی دیگر این معامله سفارشی است که در جهت خرید و فروش میزان زیادی از یک نوع اوراق بهادار ثبت می شود، این اوراق حتی می تواند سهامی یک شرکت بزرگ باشد.

این معاملات متشکل از میزان زیادی اوراق مشارکت یا سهام که دارای قیمت تعییین شده ای ما بین خریدار و فروشنده است می باشند که می تواند خارج از بورس یا فرابورس باشد و هدف از انجام آن ها کاهش یافتن اثر این معاملات بزرگ بر روی قیمت جاری سهم در بازار می باشد.

بازار بلوک چیست؟

این بازار یکی از بازارهای مالی است که به صورت اختصاصی به منظور انجام معاملات بلوکی راه اندازی شده است. تغییراتی که در حداقل این معاملات شکل می گیرد حتما باید به تصویب هیئت مدیره بورس برسند سپس این تغییرات به اطلاع تمامی سرمایه گذاران برسد.

معامله بلوکی تمامی شرکت های بورسی تنها زمانی امکان پذیر هستند که حجم معاملات سهام یا حق تقدم سهام حدود ۵۰ برابر محدودیت حجم هر سفارش در بازار باشد و یا اینکه بیشتر از ۲ میلیارد تومان ارزش آن معامله باشد. انجام معاملات بلوکی نیز همزمان با معاملات بازار صورت می گیرد و سهم نیز در دامنه مجاز معامله می شود.

تعداد سهام و حق تقدم سهام قابل معامله در فرابورس برای شرکت هایی با سرمایه پایه بالغ بر یک میلیارد ریال بزرگتر ، مساوی یا کمتر از یک درصد سرمایه پایه می باشد. این در حالی است که برای شرکت های با سرمایه کمتر یا مساوی یک میلیارد ریال بزرگ تر یا مساوی و یا کمتر از پنج درصد سرمایه پایه شرکت خواهد بود.

آیا معامله بلوکی باعث رشد قیمت سهام می گردد؟

معاملات بلوکی بورس در صورتی که روی یک نماد انجام شوند موجب رشد قیمتی سهام خواهند شد. در واقع سهامداران نیز انتظار دارند که حتما قیمت سهام افزایش یابد. علت این رشد قیمت آن است که در بیشتر مواقع قیمت بلوک معامله شده از قیمت سهم روی تابلو بالاتر و بیشتر می باشد. رشد قیمت موجب افزایش تقاضا سهم نیز خواهد شد. به طور کلی تاثیر این نوع معامله بر قیمت تابلو هر سهم به دو صورت می تواند مناسب و معقول باشد که در زیر به آن ها اشاره می کنیم.

• انجام این معامله سبب تغییر مدیریت شرکت شود. به عبارتی دیگر خریدار با خرید آن سهم بتواند صاحب جایگاه مدیریتی در شرکت شود و یا اینکه اندازه بلوک بیش از ۵۰ درصد باشد. در چنین شرایطی با تغییر مدیریت شرکت روند فعالیت های آتی آن شرکت نیز تغییر پیدا می کند و موجب می شود که قیمت سهم در بازار رشد کند و بیشتر شود.
• خریداری به منظور در کنترل گرفتن یک عضو هیئت مدیره کسری سهم داشته باشد و به دنبال بلوک باشد. به نحوی که بخواهد به هر قیمتی که شده سهام را از بازار جمع کند که باز هم نتیجه آن موجب افزایش قیمت سهام خواهد شد.

چگونه می توان گفت یک بلوک شرکت ارزشمند است؟

معاملات بلوکی تنها در صورتی می توانند ارزشمند باشند که موجب شوند خریدار به کرسی هیئت مدیره دست یابد. ولی در غیر این صورت که بلوک کمتر از حد کرسی دهی باشد قیمت با قیمت سهم عادی برابر خواهد بود. بلوک شرکت گاهی اوقات نیز از لحاظی دیگر ارزشمند هستند مثلا زمانی که فردی دارای سهامی از شرکت باشد اما برای دریافت رای در مجمع انتخاب هیئت مدیره به بلوک بیشتری نیاز دارند که به آن بلوک سهام طلایی می گویند.

لازم به ذکر است که این بلوک های مدیریتی سهام دارای ارزش ریالی بالایی هستند. روش های پرداخت مختلفی به منظور تشویق خریداران به خرید وجود دارد مانند نقد و اقساط. هنگامی که یک بلوک به صورت اقساطی به فروش برسد موجب بالاتر رفتن قیمت سهام خواهد شد. به طور کلی ارزش یک بلوک سهام بر اساس دارایی ها و وضعیت شرکت موجب می شود که نظر خریداران بسیاری به بلوک شرکت جذب گردد.

معاملات بلوکی و کد به کد کردن چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟

هدف از کد به کد کردن افزایش قیمت سهام می باشد و این افزایش قیمت به صورت توافقی بین خریدار و فروشنده انجام می شود. در این توافق معمولا فروشنده حقوقی و خریدار حقیقی است. البته این دو سرمایه گذار می توانند متفاوت باشند یا حتی حقوقی ها سهم ها را به کدهای حقیقی یا همان کدهای شخصی منتقل نماید که افزایش قیمت سهام را در پی داشته باشد. اما این شرایط در معاملات بلوکی بورس تا حدودی متفاوت است.

در این معاملات گاهی اوقات برخی از شرکت ها بعضی از سهام های زیان ده خود را به صورت بلوکی به منظور اصلاح ساختار مالی به صورت نقد و اقساط ارائه می دهند. همچنین ممکن است یک شرکت سهامی را به صورت بلوکی با قیمت پایین در بازار خریداری نماید اما به مرور زمان که قیمت سهم رشد یافت آن را با قیمت بالاتری به صورت بلوکی بفروشد.

آیا ارزش معاملات بلوکی می تواند در ارزش معاملات کل بازار اثر بگذارد؟

همانطور که می دانید ارزش کل معاملات در برگیرنده ارزش معاملات خرد، بلوک و عمده می باشد. به منظور تعیین ارزش معاملات خرد بازار حتما باید ارزش معاملات عمده و بلوک را کم نمود تا ارزش خالص خرد مشخص شود.

ثبت سفارش در معاملات بلوکی چگونه انجام می شود؟

امکان انجام معاملات در بازار بلوک از طریق کد گروهی امکان پذیر نمی باشد و فقط سفارش های محدود را در این معاملات می توان ثبت نمود، در غیر اینصورت سفارشات قابل اجرا نیستند. لازم به ذکر است که این معاملات در نمادی مجزا از معاملات بازار عادی انجام خواهند شد.

 منظور از معاملات بلوکی چیست؟

سفارش خرید یا فروش بخش بزرگی از سهام یک شرکت را «معامله بلوکی» می‌گویند. این معامله با یک قیمت توافقی معین، میان خریدار و فروشنده، انجام می‌شود. قواعد مربوط به محدودیت حجمی و محدودیت قیمتی در معامله بلوکی، رعایت نمی‌شود. به‌طور معمول، سرمایه‌گذاران حقوقی وارد این معاملات می‌شوند.

با توجه به نقد شوندگی سهام، معاملات بلوکی قیمت آن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. برای جلوگیری از این تاثیرات شدید، خریدار و فروشنده در خارج از سیستم معاملاتی روی قیمت معامله، توافق می‌کنند. این معاملات با عنوان «سفارش‌های بلوکی» هم شناخته می‌شوند.

این معاملات ، معاملاتی است که در آن قوانین مربوط به محدودیت حجمی و محدودیت قیمتی رعایت نمی‌شود. این نوع معامله، سفارشی است که برای خرید و فروش بخش بزرگی از یک نوع اوراق بهادار مانند سهام یک شرکت ثبت می‌گردد.

معامله بلوکی شامل تعداد زیادی از سهام یا اوراق مشارکت است که با یک قیمت تعیین‌شده بین خریدار و فروشنده، خارج از بازار بورس یا فرابورس، برای کاهش تأثیر چنین معامله بزرگی بر قیمت جاری سهم در بازار، انجام می‌شود.

در ایران، بازار جداگانه‌ای برای انجام این معاملات ایجاد شده که به آن «بازار بلوک» گفته می‌شود.

در بیشتر موارد، سرمایه گذاران می‌توانند سهام و حق تقدم قابل معامله بورسی را در شرایطی که حجم آن حداقل ۵۰ برابر محدودیت حجم هر سفارش در بازار عادی – یا ارزش معامله آن معادل ۲۰ میلیارد ریال – باشد را در بازار معاملات بلوک معامله کنند، البته به شرطی که این پیشنهاد مشمول نصاب‌های معامله عمده نباشد. حداقل و حداکثر تعداد سهام قابل معامله در معاملات بلوک برای شرکت‌های فرابورسی نیز به شرح زیر است:

«شرکت‌هایی که تعداد سهام پایه آن‌ها بـیش از سه میلیـارد سهم باشد، بزرگ‌تر یا مساوی نیم و کمتر از یک درصد تعداد سهام پایه و برای شرکت‌هایی کـه تعداد سهام پایه آن‌ها کمتر یا مساوی سه میلیارد سهم باشد، بزرگ‌تر یا مساوی یک و کمتر از پـنج درصـد تعداد سهام پایه و این مقدار باید کوچک‌تر از سازوکار معاملات عمده باشد.» ساعت آغاز، خاتمه و طول هر جلسه معاملاتی مانند بازار عادی است.

دامنه نوسان مجاز قیمت نیز مانند بازار معاملات خرد است. قیمت مرجع روزانه برای بازار معاملات بلوک ، معادل قیمت مرجع همان روز بازار عادی است. سایر شرایط معاملات بلوک، مشابه معامله در نماد اصلی است.

وقتی نماد معاملاتی سهم در بازار عادی متوقف باشد، نماد معاملاتی سهم در بازار بلوک نیز متوقف خواهد بود. معاملات در بازار بلوک در نمادی مجزا از معاملات بازار عادی صورت می‌گیرد و در محاسبه قیمت پایانی و شاخص‌های فرابورس لحاظ نمی‌شود. در بازار بلوک، فقط سفارش محدود قابل‌اجرا بوده و استفاده از کد معاملاتی گروهی در این بازار مجاز نیست.

 معاملات بلوکی چگونه انجام می‌شوند؟

ابتدا پیشنهاد خرید یا فروش توسط کارگزار مربوطه در سامانه معاملات بلوک با قیمت معین ثبت می‌شود. کارگزار پذیرنده پیشنهاد، قیمت پیشنهادی را در سامانه را می‌پذیرد.

درصورتی‌که پیشنهاد فروش «با امکان تسویه خارج از پایاپای» باشد، کارگزار پذیرنده پیشنهاد فروش، می‌تواند پیشنهاد ارائه شده را با یکـی از شروط «صرفاً خارج از پایاپای» یا «نقدی و خارج از پایاپای» بپذیرد. درصورتی‌که روش تسویه پیشنهاد فروش ارائـه شـده «صـرفاً نقـدی» باشد، سفارش‌های تطبیق یافته جهت تائیـد بـه بـورس / فرابـورس ارسـال می‌شود.

در صورتی که روش تسـویه پیشـنهاد فـروش ارائـه شـده، «بـا امکـان تسویه خارج از پایاپای» باشـد، درخواسـت کـارگزار پذیرنده پیشـنهاد، برای کارگزار پیشنهاد دهنده فـروش ارسـال می‌شود. در ایـن صـورت حالت‌های زیر ممکن است اتفاق بیفتد:

در صــورت تائیــد تســویه خــارج از پایاپــای توســط کــارگزار پیشنهاد دهنده فروش، سفارش تطبیق یافته با عنـوان تسـویه خـارج از پایاپای به بورس/ فرابورس ارسال می‌شود.

در صورت عدم تائید تسویه خارج از پایاپـای توسـط کـارگزار پیشنهاد دهنده فروش، به شرط این که کـارگزار پذیرنـده پیشـنهاد، شرط «نقدی و خارج از پایاپای» را پذیرفتـه باشـد، معاملـه بـا عنـوان تسویه نقدی جهت تائید به بورس/ فرابورس ارسال می‌شود.

در صورت عدم تائید تسویه خارج از پایاپـای توسـط کـارگزار پیشنهاد دهنده فروش، به شرط این که کـارگزار پذیرنـده پیشـنهاد، شرط «صرفاً خارج از پایاپای» را پذیرفته باشد، درخواست کـارگزار پذیرنـده پیشـنهاد رد می‌شود و پیشـنهاد فـروش، مجـدداً در سـامانه معاملات بلوک ثبت می‌شود.

در صورت عدم مغایرت سفارش‌های تطبیق یافته با قـوانین و مقـررات، بورس/ فرابورس معامله را تائیـد می‌نماید و سـفارش‌هـای تطبیـق یافتـه جهت انجام معامله و ثبت نهـایی بـه سـامانه معـاملات ارسـال و در نمـاد معاملاتی مربوط به بازار بلوک ثبت می‌شود.

چگونه معاملات بلوکی را مشاهده کنیم؟

برای مشاهده این معاملات باید به سایت مدیریت فناوری بورس مراجعه کنید. در دیده بان این سایت، نمادهایی که کنارشان عدد «۲» زده شده، یعنی معامله بلوکی روی آن‌ها صورت گرفته است؛ مثلا ونیکی ۲٫

آیا ارزش معاملات بلوکی در ارزش معاملات کل بازار اثر دارد؟

ارزش کل معاملات شامل ارزش معاملات خرد، بلوک و عمده است. برای به دست آوردن ارزش معاملات خرد بازار، لازم است از ارزش کل معاملات، ارزش معاملات بلوک و عمده را کسر کنیم تا ارزش خالص خرد حاصل شود.

آیا معامله بلوکی باعث رشد قیمت سهم می‌شود؟

وقتی روی یک نماد، معامله بلوکی انجام می‌شود، سهامداران انتظار رشد قیمتی را خواهند داشت. دلیل آن این است که در بیشتر موارد، قیمت بلوک معامله شده بالاتر از قیمت خود سهم روی تابلو است. همین موضوع می‌تواند بر تقاضای سهم اثر بگذارد و باعث رشد قیمتی آن شود.

به‌عنوان مثال اگر ملی مس ایران، عرضه‌کننده بلوک باشد و قیمت مدنظر برای فروش از قیمت تابلو بالاتر باشد، سهم فملی، مورد توجه قرار گرفته و رشد قیمتی را تجربه خواهد کرد.

معمولا با انتشار آگهی عرضه بلوک با قیمتی بالاتر از تابلو، معاملات سهم با موجی از تقاضا همراه خواهند شد، حتی اگر معامله صورت نگیرد. تاثیر یک معامله بلوکی بر قیمت تابلوی یک سهم در دو حالت می‌تواند معقول باشد:

• حالت اول: با انجام معاملات بلوکی، تغییر مدیریتی در آن شرکت اتفاق بیفتد. به عبارتی یا اندازه بلوک بالاتر از ۵۰ درصد باشد یا خریدار بتواند با مالکیت آن سهم، صاحب کرسی مدیریتی شود. بر این اساس و با توجه به سیاست‌های سهامدار جدید که در روند فعالیت آتی شرکت تاثیر گذار است، قیمت سهم در بازار افزایش می‌یابد.
• حالت دوم: خریداری به دنبال بلوک است که برای در اختیار گرفتن یک عضو هیئت‌مدیره با کسری سهم مواجه است و به هر قیمتی می‌خواهد سهم را از بازار جمع‌آوری نماید. این اقدام سهامدار باعث رشد قیمتی سهم خواهد شد.

بلوک شرکت در چه صورتی ارزنده است؟

یک بلوک در شرایطی می‌تواند ارزنده باشد که بتواند کرسی هیئت مدیره را به خریدار بدهد. اما در حالتی که بلوک، کمتر از حدی باشد که یک کرسی را بدهد قیمت آن می‌تواند معادل قیمت سهام عادی باشد.

از سوی دیگر و در بعضی موارد، برخی سهام برای افرادی که درصدی از سهام شرکت را دارند ولی در مجمع انتخاب هیئت‌مدیره نیاز به رای بیشتری دارند، ارزش قابل ملاحظه‌ای پیدا می‌کنند. در این حالت به آن بلوک کوچک، «سهام طلایی» گفته می‌شود.

بد نیست بدانید که بلوک‌های مدیریتی سهام معمولا ارزش ریالی بالایی دارند. برای اینکه خریداران به خرید تشویق شوند، روش‌های پرداخت متعددی مثل نقد و اقساط پیش‌بینی می‌شود. وقتی بلوک به‌صورت اقساط فروخته شود، با توجه به ارزش زمانی پول، قیمت را بالاتر می‌برد. در هر صورت، ارزش یک بلوک سهام با توجه به دارایی‌ها و وضعیت شرکت می‌تواند برای خریدار جذاب باشد.

ساعات معامله و دامنه نوسان در معاملات بلوکی

ساعت آغاز، خاتمه و طول هر جلسه معاملاتی مانند بازار عادی است.
دامنه نوسان مجاز قیمت این معاملات مانند بازار معاملات خرد است. قیمت مرجع روزانه برای بازار معاملات بلوک، مانند قیمت مرجع همان روز بازار عادی است. سایر شرایط معاملات بلوک نیز، مشابه معامله در نماد اصلی است.

 معاملات بلوکی به روش حراج ناپیوسته و هر ۵ دقیقه یک بار برگزار می‌شود.

روش ثبت سفارش در معاملات بلوکی

در این معاملات فقط سفارش های محدود قابل اجرا هستند و معامله از طریق کد گروهی در این بازار امکان پذیر نیست.

وضعیت نماد در معاملات بلوکی

تا زمانی که نماد معاملاتی سهم در بازار عادی متوقف نباشد، نماد معاملاتی در بازار بلوک نیز متوقف نخواهد بود. نماد معاملاتی سهم در بازار بلوک تا زمانی که دامنه نوسان روزانه قیمت سهم در بازار عادی به دلیل بازگشایی نماد معاملاتی افزایش می‌یابد، متوقف خواهد بود.