نحوه تحلیل بازار پسته
نحوه تحلیل بازار پسته
عوامل مؤثر بر قیمت پسته
برای تحلیل بازار پسته مانند هر بازار دیگری میبایست عوامل مؤثر بر میزان عرضه و تقاضای این محصول را شناسایی کرد. لازم به ذکر است، پسته یک محصول صادراتی است که کمتر از ۲۰ درصد تولید آن در داخل مصرف میشود و مابقی آن صادر میشود. به دلیل بیشتر بودن سهم صادراتی پسته، عموماً قیمت جهانی پسته بر ارزشگذاری پسته در داخل کشور تأثیر زیادی دارد. علاوه بر این، میزان تولید کشور آمریکا و ترکیه بهعنوان مهمترین تولیدکنندگان پسته در کنار ایران، بر مقدار عرضه و تعیین قیمت جهانی تأثیرگذار است؛ بنابراین برای تحلیل بازار پسته به هر دو عامل داخلی و خارجی پرداخته میشود. معامله گران میتوانند با بررسی موارد ذکرشده در بازار پسته، به تحلیل بازار آتی پسته بپردازند.
عوامل داخلی
شرایط آب و هوایی
میزان تولید محصولات کشاورزی بهطور مستقیم به شرایط آب و هوایی بستگی دارد. درنتیجه در سالهایی که شرایط آب و هوایی مناسب نیست، میزان تولید پسته نیز کاهش مییابد. بهطور مثال در سال ۹۶ به دلیل خشکسالی در باغات کرمان، میزان تولید پسته بهشدت کاهش یافت و به دنبال افت عرضه، قیمت پسته با افزایش همراه شد.
بهطورکلی، چنانچه وضعیت بارندگی در یک سال، در سطح مناسبی باشد انتظار افزایش میزان تولید پسته در فصل برداشت میرود.
تغییر قیمت هزینه های تولید
افزایش یا کاهش هزینه های تولید مانند دستمزد کارگر، هزینه کود و سموم شیمیایی و ماشینآلات کشاورزی در فصل کاشت، هزینههای تولید را افزایش میدهد. این موضوع میتواند میزان برداشت محصول را با افت همراه سازد و یا به دلیل افزایش بهای تمام شده، قیمت پسته در آن سال با افزایش همراه شود.
فصل برداشت پسته
بهطورکلی برای تحلیل قیمت محصولات کشاورزی، اطلاع از زمان کاشت و برداشت محصول مهم است. در واقع در فصل برداشتِ محصول، میزان عرضه افزایش یافته و بستر افت قیمت فراهم میشود. از سوی دیگر با فاصله گرفتن از فصل برداشت احتمال رشد قیمت تقویت میشود؛ چرا که میزان محصول برداشتشده، ثابت بوده و با گذشت زمان از فصل برداشت، با مصرف و صادرات محصول پسته میزان عرضه آن کاهش مییابد.گفتنی است فصل برداشت پسته در ایران در شهرهای مختلف، متفاوت است با این حال، فصل برداشت پسته در استان کرمان بهعنوان قطب تولید پسته اواخر شهریور است.
سال محصولی آور یا ناآور
سال محصولی برای پسته به آور و ناآور تقسیمبندی میشود. در واقع یک سال آور و یک سال ناآور است. در سالهای آور میزان خوشههای درختان پسته دو برابر شده و میزان محصول افزایش مییابد؛ اما در سال ناآور، جوانههای رویشی نسبت به سال آور کمتر است و درنتیجه میزان محصول نسبت به سال آور کمتر خواهد بود. بهطور مثال سال محصولی ۹۸ آور است و سال محصولی ۹۹ ناآور خواهد بود. در نتیجه انتظار میرود میزان محصول در سال ۹۹ با افت همراه شود و قیمت با افزایش مواجه شود.
تقاضای داخلی
هرساله در آستانه عید نوروز و شب یلدا تقاضای داخل کشور برای پسته با افزایش همراه است. بدینجهت در آذرماه و روزهای پایانی سال، انتظار افزایش قیمت ناشی از تقاضای شب یلدا و عید تقویت میشود.
نرخ ارز
با توجه به اینکه پسته یک محصول صادراتی است، درنتیجه قیمت آن به نرخ ارز وابسته است. هر چه نرخ ارز بیشتر شود، صادرکنندگان تمایل بیشتری برای فروش پستههای خود در بازار خارج خواهند داشت؛ بنابراین با صادرات بیشتر پسته، قیمت پسته با رشد همراه میشود و بالعکس.
بهطور مثال اگر قیمت دلار ۱۰ هزار تومان باشد و نرخ دلاری هر کیلو پسته حدود ۹ دلار باشد، صادرکنندگان با صادرات هر کیلو پسته میتوانند ۹۰ هزار تومان درآمد کسب نمایند؛ اما اگر نرخ دلار به ۲۰ هزار تومان افزایش یابد، صادرکنندگان با صادر نمودن هر کیلو پسته درآمدی برابر با ۱۸۰ هزار تومان کسب میکند. در این شرایط با افزایش نرخ ارز صادرکنندگان انگیزه بیشتری جهت صادرات پسته خواهند داشت.
موانع یا تسهیل فرآیند صادرات
هر سیاست و قانون یا دستورالعملی که فرایند صادرات را با مشکل مواجه سازد، سبب افت تقاضای صادراتی و به دنبال آن کاهش قیمت پسته میشود. از سوی دیگر طرحهای تشویقی و تسهیلِ فرآیند صادرات موجب رشد تقاضای صادراتی شده و مقدمات رشد قیمت پسته در داخل کشور را فراهم میسازد. بهطور مثال قانون پیمانسپاری ارزی که صادرکنندگان را متعهد به ارائه ارز حاصل از صادرات به دولت میکند، یکی از مواردی است که انگیزه صادرات را با کاهش همراه میسازد. در واقع با اختلاف بین نرخ ارز آزاد و ارز دولتی، صادرکنندگان تمایلی به رفع تعهد ارزی ندارند.
عوامل خارجی
عرضه رقبای ایران
چنانچه میزان تولید کشور آمریکا و ترکیه با افزایش همراه شود، با رشد عرضه پسته در دنیا، قیمت جهانی آن با کاهش همراه میشود.
تقاضای جهانی
با افزایش تقاضا برای پسته از سوی کشورهای دنیا، قیمت جهانی پسته نیز با رشد همراه میشود. لازم به ذکر است با شناسایی فواید پسته برای سلامتی، روزبهروز تقاضای جهانی برای این محصول در حال افزایش است. این موضوع سبب شده است، علیرغم افزایش عرضه پسته در دنیا، قیمت آن با افت چندانی مواجه نشود.
بهبود یا تضعیف رابطه با کشورهای همسایه
کشور امارات متحده عربی یکی از کشورهای مهم واردکننده محصولات صادراتی از ایران است. هرگونه کاهش رابطه ایران با این کشور، میتواند میزان صادرات پسته به این کشور را تحت تأثیر قرار میدهد. کاهش میزان صادرات، منجر به کاهش تقاضا و بهتبع آن افت قیمت پسته در کشور میشود.
سال نو چینی
هرساله در آستانه عیدِ چینی، تقاضا برای پسته از سوی چینیها با افزایش همراه میشود. با توجه به اینکه عید چینیها قمری است، زمان عید چینیها هرساله متفاوت است. در واقع عید چینیها به مدت حدوداً دو هفته در بهمنماه است. در برخی از سالها، عید چینیها اوایل بهمن است و در برخی سالها نیز اواخر بهمن. برای مثال، عید چینیها در سال ۹۸ از ۵ بهمن آغاز میشود. زودتر شروع شدن عید چینیها سبب میشود تا صادرکنندگان فرصت کافی برای صادرات به چین تا قبل از عید را نداشته باشند و میزان صادرات با کاهش مواجه شود؛ اما درصورتیکه عید چینیها در اواسط یا اواخر بهمن باشد، صادرات بیشتری انجام میشود.
نتیجهگیری
در بالا مهمترین عوامل مؤثر بر قیمت پسته عنوان گردید. معامله گران آتی پسته برای تحلیل بازار پایه پسته میتوانند به بررسی موارد ذکر شد بپردازند. ناگفته نماند به دلیل با کشش بودن قیمت پسته (به دلیل اینکه میتوان پسته را بهعنوان کالای لوکس در نظر گرفت) چنانچه قیمت کالا از یک مقدار مشخصی افزایش یابد، میزان تقاضای آن با کاهش همراه است. معامله گران میبایست این موضوع را در تحلیلهای خود مدنظر قرار دهند. با رعایت موارد بالا میتوان بهراحتی بازار پسته را بررسی کرد و اقدام به معاملات آتی پسته در بازار بورس کالا نمود.