اوراق تسه چیست؟
اوراق تسه چیست؟
طبق قانون بانک مرکزی، افرادی که برای خرید مسکن به وام نیاز دارند باید به بانک مسکن مراجعه کنند. تا چندین سال قبل، ماجرا به این ترتیب بود که افراد باید حساب سپرده یکساله باز کرده و در سرمایهشان تغییری ایجاد نمیکردند تا پس از یک سال، بانک مطابق دستورالعمل، مبلغ وام را به آنها بدهد. حالا اگر نمیتوانستید برای خرید خانه یک سال صبر کنید در تنگنا قرار میگرفتید.
به همین دلیل، اوراق تسهیلات مسکن از سوی مدیران بانک ایجاد شد تا شما بتوانید زودتر از موعد به وام مسکن دست پیدا کنید. بهطورکلی با پرداخت مبلغی برای خرید اوراق مسکن نسبت به حالت عادی در دریافت وام اولویت مییابید.
سرمایهگذاران با دو هدف در اوراق تسهیلات مسکن سرمایه گذاری میکنند؛ هدف اول، تبدیل کردن اوراق به وام و هدف دوم، استفاده از تغییرات قیمتی اوراق و کسب سود معاملاتی است. در ادامه این موارد را توضیح خواهیم داد.
تسه یا اوراق امتیاز تسهیلات مسکن، اوراق بهاداری است که در بازار عادی فرابورس ایران معامله میشود و منتشرکننده آن بانک مسکن است. این اوراق به صاحبان حساب سپرده سرمایهگذاری ممتاز بانک مسکن تعلق میگیرد و قابلیت معامله در بازار فرابورس را دارد.
ازآنجاکه اوراق امتیاز تسهیلات مسکن محدودیت اعتبار دارند، برای هر سری از اوراق با در نظر گرفتن تاریخ صدور آن، یک نماد تعریف میشود. این نماد معاملاتی شامل کلمه “تسه” (سه حرف ابتدایی تسهیلات) و چهار عدد است. از چپ به راست، دو رقم ابتدایی این عدد مشخصکننده سال و دو رقم بعدی مشخصکننده ماه صدور آن است.
معاملات اوراق مسکن به چند روش انجام میشوند؟
شما میتوانید به سه روش، اوراق مسکن را معامله کنید. راه اول، افتتاح حساب صندوق پسانداز یکم، پسانداز مبلغ ۴۰ میلیون تومان به مدت یک سال و پس از آن دریافت مبلغ ۱۲۰ میلیون تومان (۸۰ میلیون وام + ۴۰ میلیون اصل سپرده) در قالب وام با بهره بین ۱۰ تا ۱۲ درصد که مشخص است. راه دوم، به یکی از شعب بانک مسکن مراجعه کرده و اقدام به افتتاح حساب ممتاز با سود سپرده ۹ درصد کنید.
در این حالت، شما باید حداقل ۲۷ میلیون تومان را برای سه ماه نگه دارید و پس از آن بانک به ازای هر ۲۷ میلیون تومان در نوبت اول ۳ برگه حق تقدم تسهیلات مسکن و پس از آن به ازای همان مبلغ در هر ماه یک برگه دیگر را به سپردهگذار خواهد داد. لازم به ذکر است که این اوراق ۱۵ام هرماه به سپردهگذار اعطا میشود و پس از انجام فرایندهای اداری از اول ماه بعد این اوراق قابلیت معامله در بازار را دارند.
اما همانطور که از توضیحات بالا برمیآید این حالات بسیار زمانبر هستند و برای افرادی که زمان زیادی جهت خرید ندارند مناسب نیستند. این افراد میتوانند به دو شیوه، مالکیت اوراق تسه را در اختیار بگیرند؛ اول با مراجعه به شعب بانک مسکن و درخواست خرید اوراق از شعب بانک که معمولا فرایند زمانبری را طی میکند و دوم افتتاح حساب کارگزاری، دریافت کد آنلاین و خرید اوراق است. لازم به ذکر است که نماد اوراق تسهیلات مسکن همراه با ماه و دو رقم آخر سال انتشار نشان داده میشود، مثلا اوراق تسهیلات مسکن منتشر شده در تیرماه ۱۳۹۷ به صورت تسه ۹۷۰۴ نشان داده میشود.
ویژگیهای اوراق مسکن
- این اوراق سررسید دوساله دارند و در صورت صلاحدید تا ۶ ماه دیگر قابل تمدید هستند.
- بر اساس آخرین دستورالعمل دارندگان اوراق تسه که تا تاریخ سررسید، اوراق را نگه میدارند میتوانند به ازای هر ورق ۵ میلیون ریال وام دریافت کنند.
- اگر میخواهید با خرید اوراق تسه وام دریافت کنید با توجه به اینکه در شهرهای بزرگ مقدار وام مسکن ۱۱۰ میلیون تومان است و ۱۰ میلیون در قالب جعاله به شما پرداخت میگردد بنابراین شما باید تعداد ۲۰۰ برگه تسه را خریداری کنید و تا قبل از انقضای اوراق، آن را به جریان بیندازید.
- بر اساس قوانین سازمان بورس، هر زمان که این اوراق را بخرید حداقل دو ماه و در شرایطی تا چهار ماه اجازه معامله مجدد اوراق تسه را ندارید مگر آنکه کمتر از چهار ماه از تاریخ سررسید آن باقیمانده باشد. بنابراین همانطور که مشاهده میکنید تا حدودی امکان سفتهبازی در این اوراق از بین رفته است و شما به عنوان یک سرمایهگذار عادی (و نه سفتهباز) باید در صورت نیاز به گرفتن وام، این اوراق را بخرید. تجربه نشان داده جز در ماههای اول ایجاد این اوراق و معاملات آن در بازار، در ایام دیگر شاهد نوسانات جذاب در نمادهای اوراق تسهیلات نبودهایم.
- این اوراق مشروط بر آنکه چه فاصله زمانی تا سررسید باقیمانده است قیمتهای مختلفی دارند، ولی معمولا هرچه فاصله زمانی تا سررسید آن بیشتر باشد، این اوراق گرانتر خواهند بود. بنابراین برای آنکه هزینه سنگینی به شما وارد نشود باید به این نکته توجه کنید.
در حال حاضر طبق قانون، هر کد معاملاتی در یک جلسه معاملاتی مجاز به خرید ۱۶۰ ورقه تسهیلات مسکن است.
از زمان خرید اوراق تسهیلات مسکن تا زمان انقضای آن، دارنده ورقه میتواند برای دریافت وام مسکن اقدام کند. باید توجه داشته باشید که با توجه به فرایند زمانبر اخذ وام مسکن، اوراق خریداری شده توسط شما نباید خیلی نزدیک به تاریخ سررسید باشند. مثلا نباید اوراقی که تاریخ سررسید آنها ۱۰ تا ۱۵ روز دیگر است را خریداری کنید.
ممکن است با افزایش شدید تقاضای خانه و رونق معاملات مسکن، قیمت این اوراق نیز روند افزایشی به خود بگیرد.
مبلغ وام اعطایی به هر فرد با توجه به شهر محل زندگی آن متفاوت بوده و از ۸۰ تا ۱۲۰ میلیون تومان متغیر است. بنابراین پیش از آنکه اقدام به خرید اوراق تسه کنید در این رابطه اطلاعات لازم را کسب کرده و سپس بر اساس مبلغ وام اعطایی، تعداد مشخصی از اوراق تسه را بخرید. در ضمن، درصد بهره این اوراق نیز با توجه به زمان دریافت وام و مبلغ آن متفاوت است.
دامنه نوسان این اوراق همانند عموم شرکتهای بورسی و فرابورسی ۵ درصد نسبت به قیمت پایانی روز قبل است.
محدودیت زمانی خرید و فروش اوراق تسه
امکان فروش اوراق امتیاز تسهیلات مسکن، برای اوراق منتشرشده از آبان ماه ۹۴ به قبل (تسه ۹۴۰۸ به قبل)، ۲ ماه پس از خرید آن میسر خواهد بود. البته این محدودیت برای نمادهایی که ۴ ماه از مدت معاملات آنها باقی است، اعمال نمیشود.
این محدودیت زمانی برای کلیه اوراق منتشرشده بعد از آبان ماه ۱۳۹۴ (تسه بعد از ۹۴۰۸)، ۴ ماه پس از خرید آن است؛ یعنی خریدار تا ۴ ماه بعد از خرید اوراق تسه پس از ۹۴۰۸، امکان فروش آن را ندارد.
تعداد مجاز خرید اوراق تسه و کارمزد آن
هر کد معاملاتی در هر جلسه معاملاتی میتواند نسبت به ثبت سفارش خرید در کلیه نمادهای تسه مهرماه ۱۳۹۴ به قبل (تسه ۹۴۰۷ به قبل)، حداکثر تا سقف ۹۰ ورقه اقدام نماید. تعداد اوراق امتیاز تسهیلات مسکن، به میزان تسهیلات موردنظر متقاضی بستگی دارد، برای مثال اگر متقاضی تمایل به دریافت حداکثر تسهیلات خرید یا احداث واحد مسکونی (یعنی مبلغ ۳۵۰ میلیون ریال) دارد، لازم است تعداد ۷۰ ورقه اوراق تسهیلات مسکن (ارزش هر ورقه ۵ میلیون ریال) را خریداری نموده و با در دست داشتن گواهی اوراق خریداریشده و سایر مدارک لازم، به شعب بانک مسکن مراجعه نماید.
در مورد اوراق تسهیلات مسکن منتشرشده از آبان ۱۳۹۴ به بعد (تسه ۹۴۰۸ به بعد)، هر کد معاملاتی در هر جلسه معاملاتی مجاز به خرید حداکثر ۱۴۰ ورقه تسهیلات مسکن است.
محدودیت خرید برای اوراق تسهیلات مسکن پس از آبان ۱۳۹۴ (تسه ۹۴۰۸ به بعد) و پیش از مهر ۱۳۹۴ (تسه ۹۴۰۷ به قبل) بهصورت همزمان، در هر جلسه معاملاتی و برای هر کد معاملاتی و برای همه نمادها ۱۴۰ ورقه خواهد بود.
کارمزد خرید این اوراق ۰٫۰۰۴۹ و کارمزد فروش آن ۰٫۰۰۲۴ است.
یک مثال عملی از خرید اوراق تسه
فرض میکنیم که شما فردی ساکن تهران هستید و به وام مسکن ۱۱۰ میلیون تومانی نیاز دارید (تاریخ بررسی شما ۱۵ آذر ۱۳۹۷ است.) با توجه به اینکه حدود ۱۰ میلیون تومان از مبلغ در قالب جعاله توسط بانک پرداخت میگردد و به ازای هر ورقه تسه میتوانید ۵۰۰ هزار تومان وام دریافت کنید؛ در نتیجه، شما باید ۲۰۰ برگه تسهیلات مسکن را بخرید. حالا فرض کنید که شما چهار ورقه تسهیلات مسکن را ارزیابی میکنید:
۱) اوراق تسهیلات مسکن به تاریخ سررسید دیماه ۱۳۹۷ به قیمت ۴۷۰۰۰ تومان.
۲) اوراق تسهیلات مسکن به تاریخ سررسید بهمن ۱۳۹۷ به قیمت ۴۸۵۰۰ تومان.
۳) اوراق تسهیلات مسکن به تاریخ سررسید اسفند ۱۳۹۷ به قیمت ۵۰۰۰۰ تومان.
۴) اوراق تسهیلات مسکن به تاریخ سررسید اردیبهشت ۱۳۹۸ به قیمت ۵۲۵۰۰ تومان.
با توجه به مطالب ارائه شده در بالا، اوراق سررسید دیماه و بهمن ۱۳۹۷ علیرغم جذابیت بیشتر قیمتی به دلیل نزدیکی به تاریخ سررسیدشان و سررسید اردیبهشت ۱۳۹۸ به دلیل قیمت بالاتر، گزینههای جذابی به شمار نمیروند. اما اوراق سررسید اسفند ۱۳۹۷ بهترین گزینه است. درنتیجه، شما باید در یک جلسه معاملاتی ۱۶۰ ورقه و در جلسه معاملاتی بعد ۴۰ برگه را بخرید. با این حساب، شما با پرداخت مبلغ ۱۰ میلیون تومان دارای اولویت در دریافت وام شدهاید و باید پس از خریداری اوراق مزبور با مراجعه به یکی از شعب بانک مسکن ، فرایند تبدیل اوراق تسه به وام را آغاز کنید.
مزایا و معایب اوراق تسهیلات نسبت به وام مسکن
مزیت این اوراق نسبت به دریافت وام مسکن یکم از طریق سپرده گذاری این است که شما دیگر نیازی به سپرده گذاری ندارید و مجبور نیستید که زمان زیادی را منتظر دریافت وام بمانید. این مورد به خصوص در شرایط بی ثبات بازار مسکن بسیار حائز اهمیت است و شما دیگر از بابت کم ارزش شدن سپرده خود نگران نخواهید بود اما سود وام مسکن از طریق این اوراق بیشتر است. این مورد را هم در نظر بگیرید که شما باید مقداری هم برای خرید این اوراق هزینه کنید و در نهایت می توان گفت که کمتر از مبلغ وام دریافت می کنید اما باید همان مبلغ را بازپرداخت کنید.
مراحل خرید اوراق تسه چگونه است؟
برای استفاده از اوراق امتیاز تسهیلات بانک مسکن، لازم است متقاضی پیش از اقدام به خرید این اوراق، از شرایط اعطای تسهیلات بانک مسکن مطلع شود؛ زیرا چنانچه واحد مسکونی موردنظر متقاضی با شرایط و ضوابط واحدهای مسکونی مشمول تسهیلات بانک مسکن مطابق نباشد، امکان برخورداری از این تسهیلات وجود نخواهد داشت.
پس از آگاهی از شرایط اعطای تسهیلات، در صورت دارا بودن کد معاملاتی بورسی ، متقاضی میتواند از طریق کارگزاریها اقدام به خرید اوراق مذکور نماید. سفارش خرید میتواند بهصورت حضوری، تلفنی، اینترنتی و یا خرید آنلاین صورت پذیرد. توجه به این نکته ضروری است که برای ثبت سفارش بهصورت هر یک از روشهای ذکرشده، علاوه بر دارا بودن کد سهامداری، امضای قرارداد مربوط به هر یک از این روشها نیز ضروری است.
بعد از واریز مبلغ خرید اوراق بهحساب کارگزاری و تکمیل فرم درخواست خرید، اوراق برای مشتری خریداری میشود. برگه گواهی اوراق خریداریشده بعد از گذشت سه روز کاری آماده تحویل به مشتری برای ارائه به بانک مسکن است. پس از انجام مراحل بانکی و دریافت وام از بانک مسکن، اوراق مربوطه توسط شعبه بانک باطل شده و قابل فروش نخواهد بود. در هنگام ثبت سند در دفاتر ثبت اسناد رسمی مبلغ چک وام از طرف نماینده بانک در اختیار فروشنده قرار خواهد گرفت.
بهصورت کلی استفاده از اوراق تسه برای دریافت وام مسکن، راهکاری است که افراد بسیاری از آن استفاده میکنند. معاملات اوراق تسه در فرابورس انجام میشود و از طریق کد بورسی و سامانه معاملاتی امکان خرید آنها وجود دارد. در پایان بار دیگر خاطرنشان میسازد پیش از اقدام به خرید این اوراق، از شرایط اعطای تسهیلات بانک مسکن مطلع شوید؛ چراکه به هریک از دارندگان این اوراق فقط یک تسهیلات داده میشود.